महाराष्ट्रातील राजकीय परिस्थिती सध्या मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांच्या नेतृत्वाखालील महायुती आघाडी आणि महा विकास आघाडी (एमव्हीए) या विरोधी गटातील तीव्र संघर्षाने ठळकपणे परिभाषित केली जात आहे. महायुतीमध्ये भाजप, शिवसेना (शिंदे गट), आणि अजित पवार यांच्या नेतृत्वाखालील राष्ट्रवादी काँग्रेसचा समावेश आहे, तर एमव्हीएमध्ये शिवसेना (उद्धव ठाकरे गट), काँग्रेस आणि शरद पवार यांच्या नेतृत्वाखालील राष्ट्रवादी काँग्रेसचा समावेश आहे. २० जानेवारी, २०२५ पर्यंत, आगामी विधानसभा निवडणुका सर्व पक्षांसाठी निर्णायक ठरणार आहेत, ज्यामुळे महाराष्ट्राच्या राजकीय समीकरणांवर मोठा परिणाम होईल.
महत्त्वाचे राजकीय पक्ष आणि नेते
1. एकनाथ शिंदे (महायुती, शिवसेना): सध्या मुख्यमंत्री असलेले शिंदे लाडकी बहिण योजना सारख्या स्त्री आर्थिक सहाय्य योजनांच्या यशावर अवलंबून आहेत. त्यांच्या नेतृत्वावर प्रश्नचिन्ह उपस्थित होत असताना, ते स्वतःचा आणि त्यांच्या गटाचा शिवसेनेतील प्रभाव वाढवण्याचा प्रयत्न करत आहेत [1].
2. देवेंद्र फडणवीस (भाजप – महायुती): महाराष्ट्रातील भाजपचे प्रमुख चेहरा असलेले फडणवीस मागील निवडणुकांतील अपयशानंतर हरवलेली जागा परत मिळवण्यावर लक्ष केंद्रित करत आहेत. त्यांचे नेतृत्व हे ठरवेल की ते पुन्हा मुख्यमंत्री होतील की पक्षात दुय्यम भूमिका बजावतील [2].
3. उद्धव ठाकरे (शिवसेना – एमव्हीए): उद्धव ठाकरे यांची एकनाथ शिंदे यांच्या विरोधातील “विश्वासघाताची” कथा अनेक मतदारांना भावली आहे. आगामी निवडणुकीतील त्यांचे यश त्यांच्या धोरणाला समर्थन देईल किंवा त्यांच्या पक्षात अधिक फूट पडेल [3].
4. अजित पवार (राष्ट्रवादी काँग्रेस – महायुती): मागील निवडणुकांतील कामगिरीमुळे पक्षांतर्गत आव्हानांचा सामना करावा लागत असला तरी, अजित पवार यांची भूमिका राष्ट्रवादी काँग्रेससाठी पाठिंबा मिळवण्यात महत्त्वाची ठरेल [4].
5. शरद पवार (राष्ट्रवादी काँग्रेस – एमव्हीए): अनुभवी राजकीय रणनीतिकार म्हणून शरद पवार एमव्हीएला महायुतीशी लढण्यासाठी बळकट करण्यासाठी आपला अनुभव वापरण्याचा प्रयत्न करत आहेत. त्यांचा प्रभाव मतदारांच्या भावना बदलण्यात निर्णायक ठरू शकतो [5].
सध्याची राजकीय परिस्थिती
महाराष्ट्रातील विधानसभा निवडणुका जसजशा जवळ येत आहेत तसतशी राजकीय वातावरण अधिकच तापत आहे. गेल्या पाच वर्षांत राजकीय समीकरणे बदलणे आणि गटांतर्गत फूट पडणे या घटनांनी वातावरण ढवळून निघाले आहे. आगामी निवडणुका केवळ सत्तेसाठीची लढाई नसून दोन्ही आघाड्यांच्या कार्यक्षमतेवर जनतेचा कौल असणार आहे.
योजना आणि धोरण बदल
महायुती आघाडीने सामाजिक कल्याण योजनांवर भर दिला आहे, विशेषतः लाडकी बहिण योजना, ज्यामुळे महिला मतदारांचे लक्ष वेधले गेले आहे. ही योजना महिलांना आर्थिकदृष्ट्या सक्षम करण्याचा प्रयत्न करते आणि त्यामुळे शिंदे यांच्या पक्षाला पाठिंबा मिळण्याची शक्यता आहे. दुसरीकडे, टीकाकारांचा असा दावा आहे की एमव्हीएने पर्यायी ठोस धोरण सादर करण्यात अयशस्वी ठरले आहे [6].
निवडणूक संबंधित बातम्या
निवडणूक प्रचार जोरात सुरू असताना दोन्ही गट आपापल्या प्रचार मोहिमा वाढवत आहेत. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी आणि गृहमंत्री अमित शाह यांचे महाराष्ट्रातील वारंवार दौरे राज्याच्या राष्ट्रीय राजकारणातील महत्त्व अधोरेखित करतात. भाजपने हे राज्य पुन्हा जिंकण्यासाठी कोणतीही कसर सोडलेली नाही हे त्यांच्या सहभागावरून स्पष्ट होते [1].
महत्त्वाचे वाद
दोन्ही आघाड्यांच्या कारभाराबद्दल मतदारांची मते विभागली गेली आहेत; काही जण शिंदे सरकारचे नवीन प्रकल्प सुरू केल्याबद्दल कौतुक करतात, तर काहीजण त्याच्या अंमलबजावणीतील अपयशावर टीका करतात [3]. ही विसंगती प्रशासनाच्या कार्यक्षमतेबद्दलच्या व्यापक चिंतेचे प्रतीक आहे.
राजकीय प्रक्रियेवर प्रभाव
या निवडणुकांचे निकाल पुढील अनेक वर्षांसाठी महाराष्ट्राच्या राजकीय वातावरणाला आकार देतील. महायुतीला विजय मिळाल्यास भाजपचे महाराष्ट्र आणि देशावरचे वर्चस्व अधिक दृढ होईल, तर एमव्हीएला विजय मिळाल्यास भाजपच्या वर्चस्वाविरुद्ध विरोधकांची ताकद पुन्हा वाढल्याचे दिसेल. पक्षीय राजकारणाच्या पलीकडे जाऊन या निकालांचा धोरणात्मक दिशा, प्रशासनाची गुणवत्ता आणि शेवटी कोट्यवधी महाराष्ट्रीयनांच्या दैनंदिन जीवनावर परिणाम होईल.
शेवटी, २०२५ च्या जानेवारी महिन्यात महाराष्ट्राकडे सर्वांचे लक्ष लागले आहे, जिथे महत्त्वाच्या नेत्यांनी आखलेल्या रणनीतींमुळे राजकीय नशीब पणाला लागले आहे. भारताच्या गुंतागुंतीच्या राजकीय पटावर स्थानिक राजकारणाबरोबरच राष्ट्रीय कथानकांवर परिणाम करणारे हे निवडणुकीचे पर्व असणार आहे [2][4][5].
